Maximale en blijvende impact door een praktisch programma vol direct toepasbare kennis, ervaringen, tools, tips en inzichten. Dat is de belofte van het Circulaire Openbare Ruimte Congres 2023, in en met de gemeente Rotterdam.
Om een structurele bijdrage te leveren aan circulair denken en doen in de openbare ruimte, zijn de volgende steekwoorden leidend bij de programmering van het (pre)congres:
- Positief en met energie, voornemens en handvatten naar huis
- Praktisch en oplossingsgericht
- Veel voorbeelden uit de praktijk (geslaagd en minder) én hoe die op te schalen
- Waar mogelijk altijd een sessie i.s.m. een gemeente/opdrachtgever
- Samenwerking en verbinding voor, tijdens en na het congres
Rode draad
Als rode draad voor de inhoud van het programma hanteren we drie hoofdthema’s: Inrichting & Ontwerp, Inkoop & Aanbesteding, Organisatie. Deze vind je onder meer terug in de vorm van een Debat en een Workshop. Daarnaast is er aandacht voor materialen, tools, monitoring, praktijkvoorbeelden en innovaties.
Programma onderdelen
Met deze uitgangspunten in het achterhoofd stellen we een festivalachtig programma samen. Het programma krijgt steeds meer vorm, hieronder lees je de voorlopige invulling van de onderdelen.
De Lounge
In de lounge is de hele dag wat te doen. Catering, een cartoonist die jouw beste idee in een tekening verpakt, infopoints van partners en kennispartners, kletstafels, speedconsults met onze experts en meer. Dus even tijd in je programma? Welkom in de lounge.
Keynote
Ruud Veltenaar trapt de dag in stijl af. Inspirerend, confronterend, motiverend. Als je al geen zin had in de dag én een circulaire toekomst, dan heb je het na zijn kick off zeker!
Debatten
Ga met de gesprekleider en inleiders in gesprek over knelpunten op het gebied van: circulaire organisatie, circulaire inrichting & ontwerp en circulair inkopen & aanbesteden.
Debat 1: Circulaire Organisatie
Hoe richt je je gemeentelijke organisatie circulair in om circulair te kunnen opereren? Daarvoor is kennis nodig van circulariteit, je moet bijvoorbeeld weten welke instrumenten er beschikbaar zijn. Door die kennis met je organisatie te delen, kun je het denken en doen voeden, de boel mobiliseren en een gezamenlijke visie ontwikkelen. En die visie uiteindelijk in beleid en procedures vertalen via leidraden, handboeken en aanbestedingsvormen. Hoe doe je dat? Waar loop je tegenaan? Hoe los je dat op? Wat heeft geholpen? Onder leiding van Daaf de Kok praten Marijn Sauer (gemeente Leiden), Hanneke van der Heijden (gemeente Rotterdam) en Sara Sprong (gemeente Wijk bij Duurstede) over dit onderwerp.
Debat 2: Circulaire inrichting en ontwerp
Het is misschien wel het belangrijkste onderdeel binnen circulariteit, de ontwerpfase. Zo’n tachtig procent van de circulaire winst is in die fase te boeken. Met andere woorden, de inrichting- en ontwerpfase bepaalt of we de doelstellingen van 2030 en 2050 gaan halen. Zoals het nu gaat, lukt dat niet, dus er zijn flinke stappen te zetten. Maar hoe meet en weet je hoe jouw projecten aan die doelstellingen voldoen? En hoe pas je in het ontwerp circulariteit in tussen al die andere belangrijke aspecten waar je al rekening mee moet houden, zoals veiligheid, biodiversiteit, groen, klimaatadaptatie etc? Hoe doe je dat? Waar loop je tegenaan, hoe los je dat op, wat heeft geholpen? Onder leiding van projectmanager Jean-Paul Andela van de gemeente Rotterdam gaan onder andere architect Jan Jongert van Superuse en twee anderen hierover in gesprek.
Debat 3: Circulair inkopen en aanbesteden
Inkoop en aanbesteding is een belangrijke middel om de circulaire openbare ruimte een boost te geven. De overheid heeft met haar opdrachtenportefeuille de sleutel in handen in de uitvraag en die uitvraag geeft de markt weer een beeld van hoe de overheden invulling wil geven aan een circulaire openbare ruimte. Is die uitvraag incidenteel en structureel? Gebeurt dat met grote of alleen kleine projecten? Gaat dat aan de hand van minimale eisen of een dichtgetimmerd programma van eisen?
Er zijn veel verschillende vormen van inkopen en aanbesteden: aan de ene kant willen we dat alle inschrijvers meegaan in de transitie, aan de andere kant weten dat we met de huidige manier niet ver genoeg komen. Er moet dus ruimte komen voor innovatie. Wat is nu de strategie van een gemeente om een leidraad te leveren voor het thema circulariteit? Om dat te achterhalen moet je weten hoeveel kennis er is bij de gemeenten, wat de cultuur is, wat er tot nu toe is gedaan en wat er positief en negatief aan is bevonden. In een debat probeert Daaf de Kok dit boven tafel te krijgen aan de hand van de ervaringen van drie gemeenten. Sara Rademaker (gemeente Utrecht), Annemarij Meijerman (gemeente Soest) en Godard Croon (gemeente Rotterdam) nemen deel aan dit debat.
Workshops
Ga aan de slag met een concrete opgave op een van het hoofdthema's: Inkoop & Aanbesteding, Organisatie en Inrichting & Ontwerp.
Workshop 1: De Circulaire Organisatie
Circulair doen, ja dat doen we langzamerhand al wel. We hebben veel kennis opgedaan de laatste jaren. Bewustwording is nodig maar een goede basis is al wel aanwezig. Uit ons gedrag blijkt dat we steeds meer open staan voor het circulair doen. Maar circulair doen wil nog niet zeggen dat ook de organisatie circulair is. Daar is meer voor nodig. Inspiratie, haakjes, kansen, …. De vraag is hoe komen we van circulair beleid naar een circulaire organisatie en/of van circulaire projecten naar een circulaire organisatie. En hoe kan beleid en kunnen projecten elkaar daarbij versterken. Welke tijdslijn doorlopen we, welke prestatie hoort daarbij en welke instrumenten kunnen helpen. Kortom: in korte tijd wordt u meegenomen in een praktische aanpak, een blauwdruk voor het realiseren van uw circulaire doelstellingen.
Workshop 2: De circulaire inkoop: prikkel voor ketensamenwerking
Willen we de transitie naar een volledig circulaire economie versnellen, dan vereist dat een verandering in de manier waarop we onze producten en materialen produceren, gebruiken en hergebruiken. Hoe kan inkoop hieraan bijdragen? Wat zijn de uitdagingen? En hoe kan het inkoopinstrument als prikkel fungeren om samenwerking in productieketens te bevorderen? Praat erover mee in deze sessie van het Versnellingsnetwerk Circulair Inkopen (VCI) en leer meer over de mogelijkheden en uitdagingen rondom circulair inkopen. Het VCI is een samenwerking tussen PIANOo, Rijkswaterstaat, MVO Nederland en NEVI en wordt mogelijk gemaakt door het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat. Sophie de Smet van PIANOo zal deze workshop verzorgen.
Workshop 3: Circulair ontwerp en inrichting
In deze workshop neemt stedenbouwkundige Gintare Norkunaite van PosadMaxwan strategy x design de deelnemers mee in hoe je een circulaire impuls kan geven aan de openbare ruimte in naoorlogse wijken. Een groot deel van de ecologische voetafdruk van gemeenten wordt veroorzaakt door het ontwerp en de aanleg van de openbare ruimte. In naoorlogse wijken liggen kansen er omdat ze vaak praktisch en functioneel ingericht zijn, met veel ruimtebeslag van bestrating en auto’s. We moeten deze locaties niet alleen zien als plekken met een hoge impact op het milieu, maar juist als rijke materiaalbronnen. In deze ruimtes is bovendien in de komende decennia rioolvervanging nodig, wat kansen biedt voor toekomstbestendige herinrichting met meer aandacht voor circulariteit, biodiversiteit, energie- en mobiliteitstransitie. Zo ontstaat een aantrekkelijkere en betere leefomgeving.
De workshop start met een korte presentatie over naoorlogse wijken, materialen, uitdagingen. Daarna gaan we aan de slag met herontwerpen met behulp van bouwstenen. Een voorbeeld van een bouwsteen: 4*4 cm (staat voor 1*1 meter) kaart met biodiverse groene berm, of betontegels. Als het ontwerp klaar is, worden de kaarten omgedraaid en wordt de impact geteld: in- out flows, MKI.
Duur sessie: 1 uur, de sessie wordt bij voldoende belangstelling 2x gegeven
Aantal deelnemers: 2 x 10 personen.
Inspiratiesessies
De inspiratiesessies zijn interactieve verdiepingssessie waarin een expert (met) je bijpraat over een actueel thema.
Inspiratiesessie 1: De groene circulaire ambities van Rotterdam
Door: Martijn Lambregts, Kees de Vette, Ramin Yakuobi, Carolien van Eykelen, Benjamin Mensinga en Liesbeth van Ommen (gemeente Rotterdam)
Een circulaire buitenruimte vraagt om een andere manier van ontwerpen, aanleggen en beheren van de buitenruimte en een andere manier van kijken naar reststromen. In deze sessie neemt de gemeente Rotterdam je mee langs vier concrete en inspirerende initiatieven om hieraan invulling te geven.
Inspiratiesessie 2: Hoe kom je tot een circulaire openbare ruimte op een circulair bedrijvenpark?
Door: Judit Gaasbeek-Janzen, stedenbouwkundige bij OD205
Ambachtsezoom is een circulair bedrijvenpark. De gemeente Hendrik Ido Ambacht ontwikkelt het gebied geïnspireerd door de Cradle to Cradle-principes. Alle materialen die gebruikt worden voor gebouwen, straten en omgeving in bedrijvenpark Ambachtsezoom zijn 100% recyclebaar. Dit betekent dat de materialen van goede kwaliteit zijn, een lange levensduur hebben en telkens opnieuw gebruikt kunnen worden. Met 8 circulaire doelen creëert men meer biodiversiteit, wordt de water- en luchtkwaliteit verbeterd en bijgedragen vermindering van co2 uitstoot. Hoe ontwerp je die buitenruimte circulair, waar moet je rekening mee houden, waar loop je tegenaan en hoe organiseer en borg je de oplossingen.
Inspiratiesessie 3: Ontwerpen vanuit de bodem voor een openbare ruimte als circulair en zelfherstellend ecosysteem
Door: Michelle de Roo en Gintare Norkunaite, stedenbouwkundigen bij Posad Maxwan
Gezondheid staat hoog op de agenda in Rotterdam, maar niet overal, en niet voor alles en iedereen. Er is steeds minder ruimte voor de gezonde bodem in de stad. De ondergrond zit vol, o.a. met kabels en leidingen, gebouwen, verkeersinfrastructuur en afvalcontainers. Om infrastructuur tot dienst te staan, wordt er om de haverklap gegraven. Maar hiermee worden natuurlijke processen verstoord. De vitale bodem is echter essentieel voor de gezonde stad. Ze infiltreert water, slaat mineralen op, ondersteunt de biodiversiteit, levert drinkwater en energie en is een stabiele bouwgrond. Het ontwerpen van duurzame, gezonde steden is daarmee alleen mogelijk met aandacht voor de ondergrond. Maar hoe ontwerp je voor en met de vitale bodem?
PosadMaxwan onderzocht dit in een ontwerpstudie op de Westblaak. Tijdens deze inspiratiesessie zullen Michelle de Roo en Gintare Norkunaite de eerste resultaten delen: wat zijn de principes voor ontwerpen vanuit / voor de gezonde bodem? Wat zijn de materiaalstromen die daarbij horen en wat kunnen we daarmee? De ontwerpprincipes hebben als doel om de openbare ruimte te ontwerpen als circulair en zelfherstellend ecosysteem, beredeneerd vanuit én voor de vitale bodem.
Inspiratiesessie 4: Reyeroord, de circulaire wijk van morgen
Door: o.a. Eline van Weelden, gemeente Rotterdam
Kom een reis maken door de circulaire wijk van de toekomst, Reyeroord. De gemeente Rotterdam werkt hier stap voor stap samen met bewoners en partners aan deze circulaire wijk. We nemen je mee op reis door de wijk en laten je een aantal concrete en inspirerende voorbeelden zien, waaronder “In de Rey voor Morgen” en “De Magische Speeltuin”.
Inspiratiesessie 5: Routekaart circulaire verhardingen en de ervaringen van de gemeente Hoeksche Waard met de Urban Miner
Door: de gemeente Hoeksche Waard
Team Beheer Openbare Ruimte van de gemeente Hoeksche Waard heeft de materialenstromen van verhardingsprojecten in kaart gebracht. In verschillende sessies heeft het team geoefend met circulaire concepten en methodes. Door concreet te maken wat het team kan bijdragen aan de circulaire aanpak, is inzicht ontstaan om circulariteit vast te leggen. Dit is de basis voor de routekaart die is gemaakt. In het aanleggen en onderhouden van verhardingen, past gemeente Hoeksche Waard deze routekaart toe om maximale impact te maken. Dat betekent dat de gemeente zowel in het dagelijks beheer als in de rol van opdrachtgever circulaire keuzes maakt. In de gemeente is een unieke circulaire bouwhub gevestigd, waardoor de grondstoffenkringloop voor bouw- en infra-activiteiten gesloten kunnen worden. In deze inspiratiesessie vertelt de gemeente over hoe ze tot de routekaart zijn gekomen en hoe ze deze in het dagelijkse beheer toepassen.
Inspiratiesessie 6: Grondstoffenketens op basis van organische reststromen in Rijnland
Door: Richard Liebrechts: Bestuurslid en mede-oprichter Grondstoffen Collectief Nederland
Het doorbraakproject 'Grondstoffenketens op basis van organische reststromen in Rijnland' gaat over fundamenteel anders denken, doen en organiseren. Van ‘efficiënt verwijderen van een reststroom in opdracht van een klant’ naar ‘kwalitatief oogsten van een grondstof als essentiële stap in een nieuwe ketensamenwerking’.
Vanuit de ervaring met meervoudige verwaarding van bermmaaisel uit de deelnemende overheden ontwikkelt het Grondstoffen Collectief Nederland twee trajecten: een traject gericht op het creëren van de randvoorwaarden om structureel en duurzaam op een nieuwe manier met elkaar samen te werken en een traject gericht op opschaling richting een centrale, bij voorkeur pre-concurrentiële verwerkingslocatie. Dit nieuwe gedachtegoed zou een regelrechte systeemverandering betekenen, zowel voor bermmaaisel als andere grondstoffenketens op basis van (natuurlijke) reststromen in Zuid-Holland.
Inspiratiesessie 7: Rotterdam Circulair
Door: Eline Lagendijk (programmamanager Circulair gemeente Rotterdam), Hanneke van der Heijden (strategisch adviseur Circulair gemeente Rotterdam) en de transitieregisseurs Gebiedsontwikkeling/vastgoed, Bouw, Openbare Ruimte (grijs en groen) van de gemeente
Binnen Rotterdam wordt er evenals op vele andere plekken hard gewerkt aan de diverse verduurzamingsopgaven, waaronder de transitie van lineair naar circulair. Dit is geen kwestie van wat aanpassingen. Het vraagt om een grondige systeemverandering; om een andere manier van werken, het eerlijk verdelen van kosten en baten, ecologische én economische waarde en anders samenwerken in ketens. Het gaat dus niet alleen om het zoeken naar nieuwe toepassingsmogelijkheden voor materialen, of om het opschalen van succesvolle pilots. In een circulaire economie heeft iederéén een verantwoordelijkheid om materialen zo lang mogelijk, zo hoogwaardig mogelijk te benutten. Dus zowel ontwerpers als producenten, vergunningverleners, consumenten, afvalverwerkers, waterschappen, provincie, leveranciers van voorzieningen en de gemeente. Omdat het voor iedereen nieuw is, maken we veel ruimte om samen te ontdekken, te leren en kennis op te bouwen en uit te wisselen. In deze sessie neemt Rotterdam je mee in hoe ze dit hebben aangepakt en hoe ze dit in de toekomst een vervolg willen geven.
Inspiratiesessie 8: Circulair Instrument: Leidse Ladder
Door: Romy Mathot (beleidsmedewerker circulaire bouw gemeente Leiden)
Tijdens de sessie nemen we jullie mee in het ontstaan van de Circulaire Openbare Routekaarten. Hierin is de route bepaald tot 100% circulair uitvragen in 2023. Ook nemen we jullie mee met de werking van de Leidse Ladder- hét kwantitatieve circulaire monitoringsysteem voor openbare ruimte projecten. We zullen afsluitend natuurlijk eventuele vragen beantwoorden.
Walkshop
Tijdens de walkshop doorloop je het hart van het nieuwe ontwikkelgebied in Rotterdam, een plek die op meerdere manieren te ervaren is. Gedurende de wandeling word je langs diverse thema’s en fases geleid die te maken hebben met de circulaire transitie. Hierbij kunt je denken aan nieuwe methoden voor openbare inrichting, materiaalverwerking en hergebruik van elementen die al aanwezig zijn. Wees welkom om verrast te worden in ons ongepolijste gebied
Praktijksessies
Korte, krachtige sessies waar direct toepasbare tools, innovaties en ideeën gepresenteerd worden. We lichten er alvast een aantal voor jullie uit.
Praktijksessie 1: Circulaire instrument | De Ontwerpvariant
Door: Paul Prinssen (EcoReview)
Het ontwerp bepaalt tot wel 80 procent van de mogelijke milieu-impact. Toch is er in deze fase nog weinig inzicht in keuzes van ontwerpen en producten. De standaard is vaak leidend en alleen kosten (SSK) zijn geraamd. Tijd en kennis voor duurzaamheid is vaak niet aanwezig. Ontwerpvariant.nl maakt het gemakkelijk om zonder kennis van LCA of MKI een ontwerp te vergelijken, over alle levensfasen en elke gewenste tijdsduur, met een alternatief ontwerp. Het maakt eigen keuzemogelijkheden inzichtelijk, objectief, kwantitatief, snel en eenvoudig. Het resultaat is een snel, onafhankelijk vergelijk, inzicht in MKI, CO2, Circulariteit en grondstoffengebruik, in een aantrekkelijke visuele weergave. Het instrument wordt gedemonstreerd en je kunt Paul al jouw vragen stellen.
Praktijksessie 2: Circulair instrument | De EmissieCalc
Door: Vincent Swinkels (SKAO)
In de bouwsector is een transitie nodig naar schoon en emissieloos bouwen. BouwCirculair en de SKAO willen deze transitie versnellen en werken samen aan ‘EmissieCalc’, een nieuw, webbased instrument dat emissies van projecten (stikstof, fijnstof en CO2) in de bouw en infra inzichtelijk kan maken. Vincent Swinkels introduceert dit nieuwe instrument in een praktijksessie.
Praktijksessie 3: Circulair instrument | Het Moederbestek
Door: Thimo de Nijs (gemeente Den Haag)
Dat we met circulariteit aan de slag moeten in de bouw, dat is wel duidelijk. Ambities vanuit de EU, de Nederlandse regering en het Betonakkoord kunnen echter alleen waargemaakt worden als we ook aan de slag gaan. En dan horen we vaak toch dat we in de keten tegen een aantal punten aanlopen zoals: hoe zet ik dit in een contract, wat zijn nu de concrete eisen, krijg ik ook wat er beloofd is en hoe houden we het met elkaar praktisch. Daar is goed gereedschap voor nodig. En dat is een handschoen die BouwCirculair opnam. Thimo de Nijs vertelt hoe de gemeente Den Haag gebruik maakt van dit instrument in haar streven de doelstellingen van 2030 en 2050 te behalen.
Praktijksessie 4: Circulair instrument | Stimuleren van hoogwaadig hergebruik tussen projecten en aanbestedingen
Door: Mart Mensink (Directeur DuSpot en Trevor Verberne, medewerker bestekken, aanbestedingen en calculatie gemeente Enschede)
In deze sessie laten Mart Mensink van DuSpot en Trevor Verberne van de gemeente Enschede zien hoe DuSpot door diverse gemeenten in Nederland gebruikt wordt om hoogwaardig hergebruik tussen de projecten te stimuleren. Vraag en aanbod van vrijkomende bouwmaterialen worden middels de matchingstool in verschillende fases van een project op een gebruikersvriendelijke en overzichtelijkere wijze gevisualiseerd en gematcht met elkaar. De Gemeente Enschede laat zien hoe de tool binnen de organisatie op een praktische wijze ingezet wordt. Hoe krijg je de organisatie mee? Hoe maak je het meetbaar? En wat is er voor nodig om een circulair werkwijze binnen de organisatie geïmplementeerd te krijgen?
Praktijksessie 5: Hoe pas je hergebruik van materialen toe in een duurzaam én esthetisch ontwerp?
Door: Wouter Krouwel (Streetlife)
Duurzaam ontwerpen klinkt leuk, maar waar begin je? En hoe inspireer je anderen tot het verduurzamen van hun plannen voor in de openbare ruimte? In deze sessie laat Streetlife zien hoe zij het verduurzamen van hun inrichtingselementen voor in de openbare ruimte ondersteunen door middel van het unieke TWIN-concept bestaand uit o.a. hergebruikte materialen en hoe dit wordt toegepast in de praktijk.
Deze nieuwe productinformatie geeft ontwerpers inzicht in de impact van hun ontwerpkeuzes. De ervaringen van Streetlife laten zien dat milieuvriendelijk, duurzaamheid en esthetiek hand-in-hand kunnen gaan, als je kennis met betrekking tot de impact van materialen vroegtijdig in het inrichtingsproces meeneemt.
Praktijksessie 6: De praktijk van een Circo Track
Door: John Wermink en Nienke Haselbekke (Falco)
In een Circo Track wil de gemeente Rotterdam meer eenheid krijgen in haar straatmeubilair, zodat ze de circulariteit beter onder controle kan krijgen. Falco, producent van straatmeubilair neemt deel aan de CircoTrack. John Wermink, circulair manager bij Falco: “Wij proberen in die track aan te tonen dat wij daar al mee bezig zijn en een oplossing kunnen bieden. Met hun oude materiaal kunnen wij nog veel doen. Het overleg is dan: dat straatmeubilair moet niet naar de reguliere sloop, maar naar een hoogwaardig verzamelbedrijf. Die sorteert en vraagt vervolgens de leveranciers of wij daar nog wat mee willen of dat zij het zelf kunnen verhandelen. Daar maken wij in die Circo Track een pitch van.” Tijdens de Circo Track krijgt Falco vijf minuten voor de pitch, op 15 juni breidden Wermink, zijn collega Nienke Haselbekke en sloopbedrijf Van Liempd uit tot een praktijksessie van twintig minuten.
Praktijksessie 7: De waarden en baten van een Circulaire boom
Door: Wil Jacobs (Groen Als Een Service) en Michiel Peyrer (groenbeheerder gemeente Den Haag, stadsdeel Laak)
De waarden en baten van groen en bomen voor het leveren van ecosysteemdiensten worden steeds belangrijker in de openbare ruimte. Naarmate bomen ouder worden neemt deze waarde exceptioneel toe. Met satelliet data, GEO Data en realtime data maakt Groen Als Een Service (GAES) deze data inzichtelijk. Met de GAES Digital Twin Tool berekenen we de werkelijke waarde van ecosystemen die bomen leveren. De “Circulaire Boom” is een methode die GAES heeft ontwikkeld om stadsbomen een langer leven te geven en de waarden en baten van bomen maximaal te ontwikkelen en inzichtelijk te maken voor beleidsmedewerkers, beheerders en andere stakeholders. Benieuwd hoe we dit doen? Wil Jacobs vertelt er samen met een gemeente meer over.
Praktijksessie 8: Hoe staat gebakken bestrating er circulair voor?
Door: Ron van der Looij en Wim Beeftink (Vandersanden)
Efficiënter gebruik van grondstoffen en zoveel mogelijk hernieuwbare grondstoffen. Net als het verlengen van de levensduur en het hergebruik zijn dit belangrijke doelen van de circulaire economie. Hoe staat een bestratingsmateriaal als gebakken bestrating ervoor in deze? En hoe kun je hier als opdrachtgever meetbaar op sturen in projecten? In deze praktijksessie ontleden Ron van der Looij en Wim Beeftink het materiaal. Dit wordt gekoppeld aan modellen, maar ook aan de praktijk.
Praktijksessie 9: Wat kunnen we morgen beter doen: een procesaanpak voor een toekomstbestendige openbare ruimte
Door: Tobias Strating en Robby van den Broek (Roelofs)
Een methodiek die u zekerheid geeft in het integreren van uw ambities en die bijdragen aan een toekomstbestendige leefomgeving. Dat klinkt prachtig, maar hoe werkt dit? In deze sessie nemen we je mee om doormiddel van een integrale aanpak de vele ambities mee te nemen in het ontwerp en vervolgens meetbare verbeterde resultaten te behalen. Aan circulaire ambities geen gebrek in Nederland. Toegegeven, het mag soms nog wel een tandje harder, maar vrijwel elke organisatie in Nederland (publiek en privaat) heeft wel duurzame en circulaire ambities: we willen circulair, CO2-neutraal, verbeteren van de biodiversiteit en ook een schone lucht. Maar in de praktijk worstelen vele opdrachtgevers om de vele ambities gerealiseerd te krijgen. Na afloop van deze sessie bent u procesaanpak rijker die is gevuld met heldere producten om zo onze openbare ruimte toekomstbestendig te krijgen.